1. Inleiding

 

De functie van een merk is producten en diensten te onderscheiden van deze van de concurrent. Het dient in de eerste plaats als een signaal naar de consument. Merken bieden dus geen bescherming aan producten, software of code, maar wel aan de naam/het teken waaronder een bepaald product of dienst wordt gecommercialiseerd. Topmerken als Google, Apple en Microsoft zijn vele honderden miljoenen euro waard. De waarde van een merk mag dan ook niet worden onderschat.

 

Een merk verkrijgt men niet automatisch. Het dient te worden geregistreerd. Eens het is toegekend, beschikt de houder over exclusieve rechten op het merk en kan hij (binnen zekere grenzen) verhinderen dat derden zonder zijn toestemming zelfde of overeenstemmende tekens gebruiken. Zo zal de merkhouder kunnen verhinderen dat concurrenten zijn merk op hun eigen producten plaatsen, het gebruiken voor reclamedoeleinden, het aanbrengen op bedrijfsdocumenten, diensten aanbieden onder het merk en dergelijke meer.

 

2. Toepasselijke wet

 

Merkenrechtelijke bescherming is in België geregeld onder het Benelux-Verdrag inzake de intellectuele eigendom (merken en tekeningen of modellen), gedaan te Den Haag op 25 februari 2005. Het merkenrecht is geharmoniseerd middels verschillende internationale verdragen.

 

3. Wat als merk kan worden geregistreerd

 

Hoewel merken vaak woorden (veelal fantasiebenamingen) zijn, is zulks niet noodzakelijk het geval. Ook cijfers, beelden, kleuren, vormen … en alle andere tekens die kunnen dienen ter onderscheiding van waren of diensten komen in aanmerking. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de verschillende emblemen voor automerken. Vennootschapsnamen, handelsnamen (uithangbord) en domeinnamen worden ook vaak als merk geregistreerd.

 

Er zijn vijf voorwaarden waaraan tekens moeten voldoen om voor regsitratie in aanmerking te komen:

 

a. Onderscheidend vermogen:

Dit criterium doelt op het vermogen van het merk om de aandacht van de consument op zich te trekken en om de oorsprong van de dienst of het product te bepalen. Tekens die louter beschrijvend zijn, worden geacht geen onderscheidend vermogen te hebben. Zo was het onmogelijk om de benaming free software als merk te registreren, nu deze te beschrijvend is voor het product, met name vrije software. Hierbij valt op te merken dat waar een teken voor het ene product beschrijvend is, het voor een ander product net heel distinctief kan zijn. Zo komt het Engelse woord apple niet in aanmerking als merk voor fruit, maar is het overbekend als merk van computergigant Apple Inc.

 

b. Vereiste van nieuwheid:

De vereiste van nieuwheid ligt voor de hand. Bedoeld wordt dat er nog geen identiek of sterk gelijkend merk mag bestaan dat wordt aangewend voor soortgelijke of identieke producten of diensten.

 

c. Depot te goeder trouw:

Het depot dient te goeder trouw te gebeuren. Hiermee wordt bedoeld dat men bij het registreren geen weet mag hebben van gebruik door een derde van een identiek of gelijkend merk voor soortgelijke of identieke producten of diensten. In geval van een depot te kwader trouw, worden geen rechtsgevolgen toegekend aan het merk.

 

d. Misleiding:

Het teken waarvoor een merk wordt aangevraagd mag niet misleidend zijn.

 

e. De openbare orde en goede zeden:

Een merk mag niet strijdig zijn met de openbare orde of de goede zeden.

 

4. Registratie in klassen

 

Merken worden geregistreerd per klasse, volgens de Internationale Nice Classificatie die 45 klassen omvat. In de informaticasector zijn vnl. volgende klassen van belang:

 

Klasse 35 – Reclame; beheer van commerciële zaken; zakelijke administratie; administratieve diensten.

 

Klasse 38 – Telecommunicatie.

 

Klasse 42 – Wetenschappelijke en technologische diensten, alsmede bijbehorende onderzoeks- en ontwerpdiensten; dienstverlening op het gebied van industriële analyse en industrieel onderzoek; ontwerpen en ontwikkelen van computers en van software.

 

5. Waar registreren?

 

Merken zijn territoriaal. Zij gelden dus per land. Zo zal een Frans merk enkel gelden binnen Frankrijk. De Benelux vormt een uitzondering hierop. Elke Benelux-registratie omvat België, Nederland en Luxemburg.

 

De vraag in welke landen een merk te deponeren hangt samen met de vraag op welke markten men actief wenst te zijn. Het is aangeraden om voor ieder land waar men actief is of wil zijn, een merkregistratie te nemen.

 

1. Nationaal systeem en Benelux-systeem

 

Het is mogelijk om in ieder land apart een merk aan te vragen. Hoewel de procedures verschillen van land tot land, zijn de hoofdprincipes hetzelfde. Binnen de Europese Unie werden de basisprincipes geharmoniseerd. Wanneer men in meerdere landen een merk wenst, is het evenwel aangeraden dit te doen via het Gemeenschapsmerk of het systeem van Madrid. In België is het nationale systeem het Benelux-systeem. Aanvragen voor Benelux-merken dienen in België te worden gericht tot de Dienst voor de Intellectuele Eigendom (Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie). De registratie kan eenvoudig online gebeuren via de website (www.boip.int).

 

2. Het systeem van het Gemeenschapsmerk

 

Een Gemeenschapsmerk (Community Trade Mark of CTM) is een merk dat geldig is binnen de gehele Europese Unie. Het wordt aangevraagd bij het OHIM (Office for Harmonization in the Internal Market) overeenkomstig de CTM reguleringen. Het CTM is geldig voor een initiële periode van 10 jaar en kan onbeperkt worden verlengd met tienjarige perioden. Het voordeel hiervan is dat de gehele Europese Unie kan worden gedekt via één enkele aanvraagprocedure. Aangezien niet in alle landen afzonderlijk taksen dienen te worden betaald, is de procedure relatief gezien goedkoper. Het systeem van het Gemeenschapsmerk bestaat naast het eigen nationale systeem van de EU-lidstaten.

 

3. Internationaal systeem (systeem van Madrid)

 

Via het systeem van Madrid kan men via één enkele aanvraag merken aanvragen in de meer dan 80 aangesloten landen. Voor ieder land blijven de eigen merkenregels gelden. Enkel de aanvraag geschiedt internationaal. Het wordt beheerd door de WIPO (World Intellectual Property Organization) in Genève.

 

6. Oppositie

 

Tijdens de registratieprocedure kunnen derden gedurende een bepaalde periode bezwaren indienen tegen de registratie van het merk. Dit kan bv. omdat zij vinden dat het gevraagde merk te beschrijvend is, te zeer gelijkt op hun eigen teken edm.

 

7. Geldigheidsduur

 

Zowel Benelux- als Gemeenschapsmerken worden toegekend voor een initiële periode van 10 jaar. Deze periode begint te lopen vanaf de aanvraagdatum.

 

Deze periode kan onbeperkt worden verlengd, zolang de nodige taksen worden betaald. Wel kan een merk in bepaalde gevallen worden vernietigd of kan het teloorgaan wegens onbruik wanneer het gedurende een langere periode niet wordt gebruikt.